| 3. Teikneverktøya | ||
|---|---|---|
|
Kapittel 14. Verktøy |  |
| 3. Teikneverktøya | ||
|---|---|---|
|
|
Kapittel 14. Verktøy | |
Verktøykassa i GIMP inneheld fjorten «teikneverktøy». Til vanleg vert dei viste saman i fem grupper, men du kan løysa opp gruppene i innstillingane for verktøykassa ved å fjerna avmerkinga for Bruk verktøygrupper.
Figur 14.38. Teikneverktøya i verktøykassa
Standard er å visa liknande verktøy saman. Teikneverktøya er viste inne i den raude firkanten.
Teikneverktøya viste enkeltvis i verktøykassa inne i det raude området.
Felles for alle er at dei vert brukte ved å flytta peikaren over biletvisinga for å laga penselstrok. Fem av dei oppfører seg slik du ventar når du «målar» med ein pensel. Blyant, Målarpenselen, luftpenselen og MyPaint-penselen (introdusert i GIMP 2.10.6) vert kalla «grunnleggjande måleverktøy» eller penselverktøy.
Dei andre verktøya brukar ein pensel for å gjera endringar i biletet på andre måtar enn det å teikna på det:
Bøttefyll fyller biletet med farge eller eit mønsterelement.
Fargeovergangsverktøyet fyller med fargeovergangar.
Viskelêret fjerner biletdelar.
Kloneverktøyet kopierer frå eit mønsterelement eller eit bilete.
Perspektivkloning kopierar med forandra perspektiv.
Helbredverktøyet rettar opp småfeil.
Slør eller skjerp slører eller skjerpar.
Gni ut smører fargane utover.
og Etterbelysning/avskygging gjer fargane mørkare eller lysare.
Teikneverktøya kjem til sin fulle rett først når du nyttar teiknebrett (digitaliseringsbord). Musa er i slike tilfelle berre ei dårleg nødløysing, som heller ikkje kan gjerast trykkfølsam slik teiknebrettet kan det.
I tillegg til dei meir vanlege «rett fram metodane», kan teikneverktøya også nyttast på ein automatisert måte ved å laga eit utval eller ein bane og deretter «streka opp» med eit av verktøya. Alle teikneverktøya, med alle tilgjengelege innstillingar, kan brukast til dette, også viskelêret og liknande «uvanlege» teikneverktøy. Sjå nærare om dette i Del 3.20, «Strek opp utvalet».
Å halda nede Ctrl har ein spesiell effekt på alle måleverktøya. For blyanten, målarpenselen, luftpenselen, pennen og viskeleret, bytar han dei til «fargeveljar»-modus, slik at når du klikkar på ein biletpiksel, vert forgrunnsfargen i GIMP sett til den fargen pikselen har. Brukar du viskeleret, vert bakgrunnsfargen i GIMP sett. For kloneverktøyet bytar Ctrl-tasten det til ein modus der klikking set referansepunktet for kopiering. For slør og skjerp-verktøyet bytar Ctrl-tasten mellom sløring og skjerping. For avskugging/etterbelysnings-verktøyet bytar det mellom avskugging og etterbelysning.
Denne har same effekten på alle teikneverktøya. Held du nede Shift-tasten vil verktøyet skifta til berre å kunne teikna rette linjer. Dette gjer du ved først å klikka på startpunktet og deretter trykkja ned Shift-tasten. Så lenge du held denne tasten nede, vil du sjå ei rett linje mellom startpunktet og markøren. Klikkar du igjen, vert det no teikna ei rett linje mellom dei to klikka. Du kan gjenta prosessen så mange gongar du ønskjer.
Held du nede begge desse tastane, vil det aktuelle verktøyet avsetja ei avgrensa rett linje. Det svarar til å halda nede Shift-tasten åleine, men retninga på linja er avgrensa til å vera multiplar av 15º i høve til førre linja. Du kan bruka dette for å laga perfekte vassrette, loddrette eller diagonale linjer.
Dei innstillingane som er felles for fleire av teikneverktøya vert omtalte her. Innstillingar som gjeld spesielt for eitt eller nokre få verktøy, vert omtalt saman med dei aktuelle verktøya.
Nedtrekkslista «Modus» gjev eit utval av metodar for å blanda fargar. På same måten som nemnd under dekkevne, kan det vera enklare å forstå verkemåten ved å tenkja seg at penslane arbeidar på eit biletlag over det du eigentleg arbeider på, og så kombinerer desse laga i ein modus som vert sett i dialogvindauget for det øvste laget. Du kan få eit stort utval av spesialeffektar på denne måten. Modus-alternativet kan berre brukast for verktøy som på ein eller annan måte legg til farge i biletet dvs. blyanten, målarpenselen, luftpenselen pennen og kloneverktøya. For dei andre verktøya er valet gråa ut. Du kan finna meir om ulike modus i Del 2, «Lagmodus».
I denne lista er nokre modus spesielle og er nærare omtalte i Del 3.1.3, «Eksempel på ulike teiknemåtar» nedanfor.
Denne glidebrytaren bestemmer kor stor dekkevne verktøyet skal ha, altså kor gjennomsiktig stroket vert. Dette er kanskje lettare å forstå dersom ein tenkjer seg at glidebrytaren opprettar eit gjennomsiktig lag over det gjeldande laget og arbeidar på dette. Det er faktisk fullt mogleg å gjera det slik også. Opprett eit gjennomsiktig lag over det gjeldande laget og reguler dekkevna med glidebrytaren i lagdialogvindauget. Brytaren for dekkevne kontrollerar «styrken» til alle teikneverktøya, ikkje berre dei som teiknar på det gjeldande laget. Verknaden på viskelêret kan vera litt forvirrande i og med at dess høgare dekkevna er dess meir gjennomsiktig er det.
Ein pensel svarar i denne samanhengen til spissen på teikneverktøyet. Altså kva slag avtrykk verktøyet skal gje. Du finn nærare omtale av desse i Del 6, «Penslar». Penslane er tilgjengelege for alle teikneverktøya unnateke pennen, som brukar eit eige prosedyregenerert sett. Fargen på penselen vert berre sett når det er meiningsfullt, slik som for blyanten, målarpenselen og luftpenselen. For dei andre teikneverktøya betyr penselvalet berre noko når det gjeld intensiteten til verktøyet.
Med denne kan du bestemma nøyaktig kor brei penselen skal vera. Ved å bruka piltastane kan du endra i steg på ±0.01. Brukar du tastane Page-up og Page-Down vert forandringane ±1.00 for kvart trykk. Har du sett det opp slik i brukarinnstillingane (Del 9, «Å endra penselstorleiken»), kan du også bruka musehjulet
Dette bestemmer forholdet mellom høgd og breidd på penselen. Glidebrytaren har ein skala frå -20,00 til 20,00. Normalverdien er sett til 0,00. Vert brytaren sett til ein negativ verdi frå 0 til -20, vert penselen lågare. Ein positiv verdi frå 0 til 20 vil gjera penselen smalare.
Dette valet gjer at penselen snur seg rundt midten. Dette er synleg dersom penselen ikkje er rund.
Dette valet set avstanden mellom penselmerka i eit penselstrok.
Endrar storleiken på den harde midten i ein pensel.
Endrar forsterking.
Penseldynamikken gjer at du kan kopla ulike penselparametrar saman med ulike dynamiske funksjonar. Dei er tenkt brukte saman med digitale teiknebrett, men nokre av dei kan også brukast med datamusa.
Desse er nærare omtalte under dynamikk
Når du brukar funksjonen for å streka opp ein bane eller eit utval, kan du velja «Emuler penseldynamikk» når du har vald å streka opp med eit teikneverktøy. Dette vil gjera at penseltrykket og farten varierer gjennom stroket. Trykket byrjar på null og aukar jamt til fullt trykk for deretter å gå tilbake til null trykk igjen. Farten er i byrjinga sakte, men aukar til full fart ved slutten av oppstrekinga.
Som du sikkert veit, er penselstroka eigentleg laga ved å avsetja penselavtrykka meir eller mindre tett etter kvarandre. Er avstanden liten, gjev dette inntrykk av å vera ei kontinuerleg linje. Dersom du slår på «sitring», vert penselavtrykka ikkje avsett pent og pynteleg på linje, men spreidde litt tilfeldig utover innføre eit område bestemt av glidebrytaren .
Figur 14.43. Eksempel på bruk av «sitring»
Ovanfrå og nedover: utan sitring, sitring = 1, sitring = 4.
Sitring er også tilgjengeleg i penseldynamikken der du kan kopla sitringa saman med ulike bruksmåtar for penselen.
Dette valet endrar ikkje måten penselstroka vert teikna på, men endrar utsjånaden. Det fjernar «skjelvinga» i strekane og kan såleis gjera det litt enklare å laga teikningar med datamusa.
Når du merkjar av for dette valet, kjem det fram to glidebrytarar, Kvalitet og Vekt som du kan bruka for å tilpassa strokstilen til slik du ønskjer det.
Høg vektverdi gjev rettare strek.
Figur 14.44. Eksempel på bruk av mjukare strok
Forsøk på å teikne ei rett linje og ei sinuskurve med datamusa. 1: Funksjonen ikkje avmerkt. 2: Normalinnstillingane. 3: Maksimumsverdiane
Når du arbeidar på eit biolete som er større (i pikslar) enn skjermen, må du forminska det. Dette alternativet tillét ein svært naturleg «gjentakande foredlingsprosess» utan å måtta be programmet gjentekne gongar om å endra storleiken på penslane medan du vekslar mellom breie strekar og detaljar.
Viss penselstorleiken er relativ til lerretet (valet ikkje merkt), gjer at også penselen vert forstørra og ser større ut (tek opp fleire pikslar på skjermen) når du forstørrar biletet. Viss du brukar ein pensel med radius 300 pikslar og forstørrer frå 12 % til 100 %, vert penselen halparten av skjermen. Så du må forminska penselen igjen.
Viss penselstorleiken er relativ til skjermen (valet merkt), vert storleiken på penselen ikkje endra når du forstørrar. Han ser mindre ut og er betre for små detaljar.
Figur 14.45. Eksempel på låst pensel
Dette biletet er eit skjermbilete av eit TIFF-biletet som er større enn skjermen. Her viser GIMP biletet forminska 50 % slik at heile biletet er synleg. Valet er ikkje avmerkt, penselen i verktøykassa er 100 pikslar høg.
Skjermbilete:_ Forstørring 200. Valet er ikkje avmerkt. Me teikna med blyant og peparpenselen som er 100 pikslar høg i verktøykassa. Det viste penselstroket er 200 pikslar høgt.
Skjermbilete:_ Forstørring 200. Valet er avmerkt. Me teikna med blyant og peparpenselen som er 100 pikslar høg i verktøykassa. Det viste penselstroket er 100 pikslar høgt.
«Lås penselen til visinga» kan også brukast for å låsa penselen for å visa rotering:
Figur 14.46. Eksempel på rotering med penselen låst
Skjermbilete. Her er valet ikkje merkt og me brukar → → : penselstroket er rotert.
Det same, men valet er merkt. Penselen er låst til originalen, ikkje den roterte visinga, og penselstroka er ikkje roterte.
Brukar effekten aukande etter som musepeikaren flyttar seg.
Innstillinga «aukande» verkar kanskje ikkje heilt slik ein skulle venta det. Dersom denne ikkje er slått på, som er normalinnstillinga, vil eit enkelt strok få den dekkevna som er bestemt i glidebrytaren for dekkevne. Dersom glidebrytaren er sett til ei dekkevne mindre enn 100, kan du teikna fleire gonger på same staden for å forsterka fargen. Dett gjeld berre dersom du har lyft opp penselen i mellomtida. Dersom «aukande» er slått på, vert fargen teikna med full dekkevne uavhengig av kva glidebrytaren er sett til. Dette valet er tilgjengeleg for alle teikneverktøya unnateke dei som har «grad»-kontroll. Desse har denne effekten innebygd. Sjå også Del 2, «Lagmodus».
Eksempelet nedanfor viser nokre av teiknemodusane brukte i GIMP:
Figur 14.47. Eksempel på oppløys-modus
Teikning med luftpensel. Til venstre i normalmodus, til høgre i oppløysmodus.
Dersom dekkevna er mindre enn 100 %, vil penselstroket i staden for å bestemma mengda av farge, finna ut om det skal vera farge eller ikkje farge. Dette er eit svært brukbart modus som kan gje fine stople-effektar.
Figur 14.48. Teikning i modus «oppløys»
I dette biletet er det teikna tre raude blyantstrekar på det himmelblå bakgrunnslaget utan alfakanal. Strekane er teikna med 100 %, 50 % og 25 % dekkevne. Strekane er meir eller mindre stopla.
Figur 14.49. Eksempel på lagmodus «bak»
Wilber over eit blått bakgrunnslag
Lagdialogen
Fyll med mønsterelement
Gjer at fargen berre vert synleg i gjennomsiktige område av laget. Dess meir gjennomsiktig området er, dess mørkare vert fargen. Teiknar du på eit heilt gjennomsiktig område, vert resultatet identisk med slik det vert i normalmodus. (Gjeld sjølvsagt berre dersom laget inneheld alfakanal).
I eksempelet er Wilber i det øvste laget omgjeve av gjennomsikt. Det nedre laget er einsfarga lyseblått. Det vart brukt fyllverktøyet med Verkar på modus sett til «utval». Heile laget vart markert og fylt med eit mønsterelement.
Det neste biletet (nedanfor) har to lag. Det øvste laget er det gjeldande laget. Tre penselstrok med blyant, raud farge med 100 %, 50 %, 25 %: berre gjennomsiktige eller halvgjennomsiktige pikslar i laget er teikna.
Figur 14.50. Teikning i modus «Bak»
Frå venstre til høgre: Teikning med 100 %, 50 % og 25 % gjennomsikt
Figur 14.51. Eksempel på lagmodus «Slett farge»
Wilber over eit blått bakgrunnslag
Den kvite forgrunnsfargen er fjerna
Denne innstillinga byter ut forgrunnsfargen med meir eller mindre gjennomsikt. Det verkar på same måten som når filteret farge til alfa er lagt til under penselstroka. Dersom laget du arbeidar på ikkje har alfakanal, vil modus slett farge vera det same som normalmodus.
I eksempelet er fargen i fyllverktøyet sett til kvit. Dei kvite partia i Wilber vart difor sletta og gjorde den blå bakgrunnen synleg.
Biletet under har berre eitt lag, bakgrunnslaget. bakgrunnen er himmelblå. Tre strok med blyant:
Med den same blåfargen som det blå feltet: berre den blå fargen vert viska ut.
Med den same raudfargen som det blå feltet: berre den raude fargen vert viska ut.
Med den himmelblå fargen på bakgrunnslaget: Berre denne fargen vert viska ut.
Den avanserte brukaren har kanskje interesse av å vita at teikneverktøya arbeidar på eit «sub-piksel-nivå» for å unngå takkete kantar og overgangar. Dette kan føra til at når du nyttar verktøy som skulle gjeve harde kantar, som t.d. ein sirkulær pensel, kan du oppleva at overgangane berre vert gradvis påverka. Dette vil normalt vera ein fordel, men er av og til ein ulempe, t.d. når du skal klippa ut noko eller arbeidar på svært store forstørringar. Då er blyanten den rette reiskapen i og med at han koplar ut sub-piksel-utjamninga og såleis gjev harde kantar.
