11. Mønsterelement

11. Mønsterelement
	Kapittel 7. Teikne med GIMP

Eit mønsterelement er som oftast eit lite bilete som vert brukt for å fylla eit område ved å leggja kopiar av mønsterelementet side om side som keramiske fliser på ein murvegg. Dersom mønsteret kan leggast slik at det ikkje vert synlege skilje, fuger, mellom mønsterelementa, korkje loddrett eller vassrett, seier vi at mønsteret kan flisleggjast. Ikkje alle mønstera kan flisleggjast, men dei som kan det, er som oftast hendigare i bruk enn dei andre. Mønsterelementa i GIMP kan vel best samanliknast med «mønsterrapport» for eksempel i tapetsering eller lappeteknikk, der mønsterrapporten er det biletet som gjentatt fleire gonger danner det eigentlege mønsteret. At mønsterelementet kan flisleggast vil då kunne samanliknast med at mønsterrapporten «går opp».

Figur 7.27. Bruk av mønsterelement

Her ser du tre ulike bruk av mønsterelementet «Leopard»: Å fylla eit utval, å teikna med kloneverktøyet og å måla eit elliptisk utval med mønsterelementet.

I GIMP er det tre typiske bruksområde for mønsterelementa:

Når du brukar fyllverktøyet, kan du velja å fylla eit område med eit mønsterelement i staden for med farge.

Figur 7.28. Det er merkt av for å bruka mønsterelement

Knappen for å fylla med mønsterelement er trykt ned og eit klikk på mønsterruta opnar for visinga av alle mønsterelementa i tabellform.
Når du brukar kloneverktøyet, kan du teikna med mønsterelementa med mange ulike penselformer.
Når du strekar opp ein bane eller eit utval, kan du gjere dette med eit mønsterelement i staden for med rein farge. Du kan også velja kloneverktøyet dersom du strekar opp med eit teikneverktøy.

	Tips
	Legg merkje til at mønstera gjerne kan vera gjennomsiktige. Dersom du brukar eit mønsterelement som inneheld gjennomsiktige område, vil innhaldet i laget under skina gjennom det nye mønsteret. Dette er ein av dei mange måtane å laga «overlegg» på i GIMP.

Den samlinga med mønsterelement som følgjer med GIMP er nokså tilfeldig. Dei fleste er tilsynelatande lagt inn på slump. Sjølvsagt kan du laga dine eigne mønsterelement, eller leggja inn element du har fått frå andre. Søkjer du på Internett, søk på det engelske «pattern», gjerne med nærare definisjonar i tillegg.

Det mønsterelementet som er i brukt i dei verktøya som nyttar mønster, vert vist på området mønsterelement i verktøykassa. Klikkar du på mønstersymbolet, vil du få opp mønsterdialogvindauget. Du har også tilgang til dette dialogvindauget frå dialogmenyen. Om ønskjeleg, kan du lima mønsterdialogvindauget inn i eit anna dialogvindauge eller ha det framme som frittståande dialogvindauge.

Ønskjer du å leggja til eigne mønsterelement, må desse lagrast i eit format GIMP forstår, og i ei mappe som ligg i søkjevegen til GIMP. Det er fleire format som kan nyttast til mønsterelement:

PAT

Formatet .pat vert nytta berre av GIMP. Du vil såleis ikkje finna mønster i .pat-format utan at det er skrive spesielt for GIMP. Du kan omforma alle kjente biletfiler til .pat-format ved å opne dei i GIMP og deretter lagra dei med filutvidinga .pat.

Obs

	Obs
Ikkje bland saman GIMP sine `.pat`-filer med filer oppretta av andre program (som t.d. Photoshop). `.pat` er likevel berre ein del av filnamnet. (GIMPhar likevel støtte for Photoshop`.pat`-filer opp til ein bestemt versjon).

Ikkje bland saman GIMP sine .pat-filer med filer oppretta av andre program (som t.d. Photoshop). .pat er likevel berre ein del av filnamnet.

(GIMPhar likevel støtte for Photoshop.pat-filer opp til ein bestemt versjon).

PNG, JPEG, BMP, GIF, TIFF

Du kan bruka desse formata som mønster: .png, .jpg, .bmp, .gif, og .tiff.

For å gjera mønsterelementa tilgjengelege, må dei lagrast i ei av mappene der GIMP leitar etter mønster. Som vanleg er det normalt to slike mapper, systemmappa patterns, som du ikkje bør bruka eller endra, og patterns-mappa i den private GIMP-katalogen din. Dersom dette ikkje er nok, kan du leggja nye mapper i søkjevegen til GIMP ved hjelp av mønsterelement som du finn under mapper i brukarinnstillingane i hovudmenyen. Alle pat-filer, og i GIMP 2.2 og utover, også dei andre aksepterte formata, som GIMP finn i søkjevegen for mønsterfiler, vil dukka opp i mønsterdialogvindauget neste gong du startar opp GIMP.

	Notat
	Du kan leggja til eit nytt mønster raskt slik du gjer for nye penslar. Sjå Del 9.2, «Pensel i ei snarvending».

Det finst mange måtar å laga mønsterelement på i GIMP. Du kan nytta alle tilgjengeleg reiskap og filter – spesielt «teiknefiltra». Det finst fleire stader du kan læra meir om kunsten å laga mønsterelement, også på heimesidene for GIMP. Nokre filter har også innstillingar for flislegging. Sjå Del 3.13, «Slør flisfugene», dette filteret kan også brukast for å blanda hjørna i biletet for å laga finare overgangar mellom fliselementa.