Bilete som ikkje er i fokus og dei fleste digitale bileta treng ofte å skjerpast. Dette fordi digitaliseringsprosessen deler ei fargesamansetjing i punkt med litt ulike fargar. I element som er mindre enn prøvetakingsfrekvensen vert gjennomsnittet til ein einsarta farge. Så skarpe kanter vert litt uskarpe. Det samme fenomenet oppstår når du skriv ut fargeprikkar på papir.

Filteret «Gjer skarpare» (tidlegare kalla «Uskarpmaske») gjer alle kantane i biletet skarpare utan å tilføre støy eller flekkar. Dette er kongen av denne filtertypen.

For å unngå fargeforvrengingar når du gjer biletet skarpare, kan du separera biletet til HSV og berre arbeida på Verdi. Gå til Fargar → Komponentar → Separer.... Sjå etter at det er merkt av for Separer til lag. Vel HSV og klikk OK. Du vil få eit nytt grånivåbilde med tre lag, eitt for kulør, eitt for metning og eitt for verdi. (Lukk originalbildet slik at du ikkje vert forvirra). Vel verdilaget og bruk filteret «Gjer skarpare» på det. Når du er ferdig, med det same laget vald, reverser du prosessen ved å bruka Sett saman. Gå til Farger → Komponentar → Sett saman.... Vel HSV igjen og klikk OK. Du vil få tilbake det originale biletet, bortsett frå at det er vorte skarpare i verdi-komponenten.

Du har tilgang til dette filteret via Filter → Forbetra → Gjer skarpare (uskarpmaske).

Det kan høyrast underleg ut å bruke ei uskarpmaske for å gjere biletet skarpare. Her er forklaringa på den merkelege ordbruken:

Tenk deg eit bilete med ein kontrast ein eller annan staden. Intensitetskurva for ei linje med pikslar som krysser denne kontrasten viser eit tydeleg avbrot i intensiteten i kryssingspunktet. Dersom kontrasten er skarp, vil kurva ha form som eit trappesteg (blå), som ein S dersom det er litt utglatting (gul).

Her har vi eit uskarpt bilete som vi ønskjer å lage skarpare (svart kurve). Gjer vi biletet litt meir uskarpt, vil variasjonane i intensitet verta meir gradvise (grøn kurve).

Lat oss subtrahera skilnaden mellom sløringsintesiteten (grøn kurve) og intensiteten i originalbiletet (svart kurve). Vi får då den raude kurva som er meir brå: kontrasten er større og biletet er skarpare.

Uskarpmaska vart først brukt i mørkerommet. Fotografen laga først ein kontaktkopi av originalnegativet frå ein film og la ei tynn glassplate mellom begge filmane. Dette vil laga ein uskarp kopi på grunn av lysspreiiinga. Deretter vart begge filmane lagt i forstørringsapparatet for å laga papirkopi. Dei mørke områda på den positive uskarpe filmen, i motsetnad til dei klare områda på det originale negativet, vil hindra lys i å gå gjennom og vert difor trekte frå lyset som går gjennom den originale filmen.

Voilà. Kanskje kjekt å vite at filteret Uskarpmaske gjer akkurat det same.

Heilt i byrjinga av kurva er det ein liten dipp. Dersom sløringa er svært sterk, kan det hende at resultatet av subtraksjonen vert negativt. Dette kan tilfelle gje ei stripe i kontrastfargen langs kontrastkanten.