De basisgereedschappen in GIMP 2 verschillen niet zoveel van die van GIMP 1. Het “Gebieden op kleur selecteren” wordt nu in het GIMP-gereedschapsvenster getoond, maar was al beschikbaar in versie 1 als een menu-optie in het Selecteren menu. Het transformatie gereedschap is opgesplits in verschillende specifieke gereedschappen: Draaien, Schalen, Hellen (Scheeftrekken) en perspectief veranderen. Kleurbewerkingen zijn nu mogelijk in de lagen via het menu Lagen → Kleuren, maar dit is voornamelijk een opruim-actie: ze waren al beschikbaar in het “Afbeelding”-menu (ten onrechte omdat het laag-bewerkingen zijn). Er zijn dus geen nieuwe gereedschappen bijgekomen in deze uitgave, maar twee gereedschappen hebben een volledige gedaanteverwisseling ondergaan sinds de voorgaande versie: Het Tekst en Pad-gereedschap. Daar gaan we in het onderstaande stuk dieper op in.

Het bedieningspaneel voor de gereedschappen is ook verregaand gewijzigd. Het dialoogvenster met de gereedschapsopties veranderd niet meer vanzelf van afmetingen als er een ander gereedschap actief gemaakt wordt. De meeste gebruikers raakten hierdoor ge-irriteerd. Nu staat het venster met de gereedschap-opties altijd open en is hangt het onder het gereedschapsvenster waar het makkelijk te vinden is.

Er zijn veel mogelijkheden aan de optie-vensters van gereedschappen toegevoegd die niet in GIMP-1 beschikbaar waren. Zonder al te uitgebreid te worden sommen we hier de meest opmerkelijke verbeteringen op.

Alle selectie-gereedschappen hebben nu modus knoppen: Vervang, Toevoegen, Aftrekken en Snijden. In GIMP-1 kon deze toestand alleen gewijzigd worden door de CTRL of SHIFT toetsen te gebruiken, wat veel verwarring op kon leveren omdat deze toetsen ook andere functies hadden. Als de SHIFT toets bijvoorbeeld bij het tekenen van een rechthoek ingedrukt wordt gehouden worden alle zijden van de rechthoek even lang wat een vierkant opleverd. Om een vierkante selectie toe te voegen moest u dus eerst SHIFT ingedrukt worden, dan de linkermuisknop indrukken, vervolgens SHIFT loslaten en weer indrukken dan met de muis het vierkant slecteren en tenslotte de SHIFT toets weer loslaten. Dit is nu veel makkelijker.

Bij de transformatie-gereedschappen bepalen de knoppen nu welk voorwerp (laag, selectie of pad) bewerkt wordt door de transformatie. Een rechthoekige selectie kan nu naar verschillende vierzijdige vormen vervormd worden. In het bijzonder is het vervormen van paden gemakkelijker dan voorheen geworden.

“Uitvloeien” en tekenen met een kleurverloop kan nu met alle tekengereedschappen. Alle tekengereedschappen hebben hun eigen penseel, kleurenverloop en patroon instellingen, in tegenstelling tot de situatie in GIMP-1 waarbij dezelfde instelling voor alle gereedschappen geldt. U kunt nu verschillende penselen voor de het potlood en de verfspuit instellen, of verschillende vulpatronen voor de Kloon en Vul gereedschappen. U kunt deze instelling veranderen met het muiswieltje en de muiscursor op de corresponderende instellingsknop (dit is verreweg de snelste en eenvoudigste manier om een penseel te kiezen).

De meest in het oog springende veranderingen in GIMP-2 zijn in de bedieningsorganen. GIMP maakt nu gebruik van de grafische bibliotheek van GTK2+ in plaats van GTK+. Dit maakt koppelbare dialoogvakken en tab-navigatie tussen dialoogvakken in hetzelfde venster — een bekende eigenschap van verschillende populaire webbrowsers— mogelijk. GIMP-1 was berucht om de dialoogvensters die overal in het scherm verschenen, GIMP -2 kunt u zo instellen dat het vaste vakken gebruikt. Dialogen bevatten nu ook een kleine tab waarin u uw eigen voorkeuren kunt instellen en biedt u hiermee maximale vrijheid om uw werkblad volledig naar wens in te richten.

Het afbeeldingsscherm heeft enkele interesante nieuwe eigenschappen. Deze staan niet standaard ingeschakeld, maar kunnen via opties in `Voorkeuren->Afbeeldingsvensters'-menu aangezet worden. Met `Penseelomtrek tonen' ingeschakeld ziet u voor het indrukken van de rechter muiknop al de omtrek waarbinnen het tekenen plaatsvindt bij de tekengereedschappen. in het `Weergave' deelmenu, kunt u kiezen of u al dan niet de menubalk bovenin het afbeeldingsvenster wilt hebben. Verder kunt u deze opties expliciet kiezen voor als u het GIMP in het volledige scherm gebruikt. er zijn ook afbeeldings mogelijkheden beschikbaar in een menu dat verschijnt als u op de rechtermuisknop klikt en dan `Beeld' selecteert. He zogeheten `Afbeelding' menu kan nu ook geopend worden door op een klein driehoekje in de linkerbovenhoek van het tekenblok te klikken. De instelling die u kiest in het `Voorkeuren' scherm zijn de voorkeursinstellingen en opties die u in een afbeeldingsvenste instelt zijn alleen van toepassing op het bewuste afbeeldingsvenster (U kunt ook naar de volledige schermvulling gaan door op de functietoets `F11' te drukken; met de `Esc' toets keert u dan weer naar een venseterweergave terug.

GIMP-2 ondersteunt het gebruik van sneltoetsen om sneller specifieke menu's te kiezen. Bij veelvuldig gebruik is het telkens opnieuw kiezen met de muis nogal omslachtig, de oplossing hiervoor is het gebruik van het toetsenbord. Als u bijvoorbeeld een nieuwe afbeelding wilt maken en de menu-balk getoond wordt in uw huidige afbeelding hoeft u slechts ALT-F-N in te toetsen. Als de Menubalk niet getoond wordt, dient u SHIFT-F10 in te drukken en manouvreren met de pijltjestoetsen of de toetsen F en daarna N om een nieuwe afbeelding te maken. Sneltoetsen verschillen van snelkoppelingstoetsen: Sneltoetsen laten u versneld door de menuopties gaan, terwijl snelkoppelingen direkt een specifieke menuoptie opstarten. CTRL-N is bijvoorbeeld een snelkoppeling en de snelste manier om een nieuwe afbeelding te maken.

Om de toegang tot veelgebruikte functies te vergemakkelijken, zijn er in GIMP al veel jaren instelbare snelkoppelingen beschikbaar. Als een menu open is hoeft u de muiscursor slechts naar het gewenste menu-item te brengen en de gewenste snelkopplings-toetscombinatie in te drukken. Deze mogelijkheid is nog steed beschikbaar, maar staat standaard uit in GIMP-2.0 om toevallige ongewenste herdefinities van bestaande snelkoppelingen te voorkomen.

In GIMP kan er voor een bepaalde verzameling van toetsinstellingen gekozen worden. Als u bijvoorbeeld liever toetsenbord-combinaties als in Photoshop gebruikt, dan de standaard GIMP-combinaties kunt u het bestand `menurc' in uw gebruikers-map naar bijvoorbeeld `oudmenurc' hernoemen om vervolgens, door de naam van het bestand `ps-menurc' naar `menurc' te veranderen, de photoshop toetsencombinaties te activeren.

In GIMP-2.0 is het mogelijk geworden om verschillende dialoogvensters achter elkaar als tabbladen in een enkel dialoogvenster te schikken, bijna alle dialoogvensters kunnen zo getabt samengevoegd worden.

Verder is er onderaan elk dialoogvenster een koppelingsvlak: u kunt tabbladen hiernaartoe slepen en laten vallen waarmee deze aan de onderkant van de tab-groep gecombineerd worden.

`Python-fu' is de standaard externe scripting taal van GIMP geworden. Dit betekent dat u makkelijk GIMP -functies in Python kunt gebruiken of Python kunt gebruiken om GIMP -plug-ins te maken. Python is redelijk makkelijk te begrijpen, zelfs voor beginners in ieder geval is het makkelijker te leren dan het Lisp-gebaseerde `Script-Fu' van GIMP-1 De verwantschap met Python komt mog sterker tot uitdrukking door een collectie klassen voor gemeenschappelijke functies, dus u hoeft niet door de hele GIMP-functies beschrijving te ploegen om elementaire bewerkingen uit te voeren. Sterker nog; Python heeft de hele ontwikkelingsomgeving in een enorme bibliotheek gegoten die niet alleen onder Linux maar ook op Microsoft Windows en Apple Mac OS X werkt. Het grootste nadeel hiervan voor GIMP-2.0 is dat de gebruikerslaag die `Python-fu' biedt, niet over alle mogelijkheden van Python beschikt. De huidige laag is ontworpen om eenvoudige recepten uit te voeren, maar een geavanceerder versie is een verder ontwikkelingsdoel.

GIMP-Perl wordt niet langer met de standaard pakket van GIMP-2 meegeleverd, maar moet als afzonderlijk pakket geinstalleerd worden. Op dit moment kan GIMP-Perl alleen op Unix-achtige besturingssystemen gebruikt worden. Hierbij zijn ook een eenvoudige receptuur-taal en de mogelijkheid om beter gestoomlijnde interactielagen met de Gtk2-Perl module te schrijven. Met behulp van PDL kunnen beeldpunten rechtstreeks worden bewerkt.

`Script-Fu', dat vaar het voorbeeld van `Scheme' ontwikkeld is, heeft dezelfde oude nadelen: Niet intuitief, moeilijk te gebruiken en gebrek aan een echte ontwikkelomgeving. Het heeft echter een voordeel ten opzichte van `Python-fu': `Script-Fu' recepten kunnen rechtstreeks door GIMP gebruikt worden en hebben geen extra software nodig. Voor `Python-fu' moet een pakket voor de Python taal installeren.

Het grote probleem met het standaard tekstgereedschap in GIMP-1 was dat de tekst niet meer gewijzigd kon worden nadat ze getekend was. Indien er iets gewijzigd moest worden kon de tekst alleen ongedaan gemaakt worden en moest ze weer helemaal opnieuw ingevoerd worden. (Als u genoeg geheugen had om genoeg van de wijzigingsgeschiedenis op te slaan en alle andere tussentijdse wijzigingen werden natuurlijk ook ongedaan gemaakt.) In GIMP-1.2 was er ook een dynamische tekst-plugin beschikbaar waardoor u speciale tekstlagen kon aanmaken die latere wijzigingen toestonden, maar de werking van deze plugin was niet geheel triviaal en feilloos te noemen. De tweede generatie tekstgereedschap is een vernuftige combinatie van de eigenschappen van het oude en de dynamische tekst-plugin. Alle opties zijn beschikbaar in het gereedschapsopties-vak: Lettertype, grootte, kleur, uitlijning, Anti-aliasing, inspring, spatie-ering. Om een nieuw tekstvoorwerp te maken, dient u in de tekening te klikken. Er verschijnt dan een klein invoervenster. De tekst verschijnt in de afbeelding terwijl u het in het venster invoert (en regelafbrekingen worden op correcte wijze doorgevoerd!). Er wordt voor de tekst speciaal een nieuwe laag gevormd die met de grootte van de tekst meegroeit of krimpt. U kunt platte tekst uit een bestand inlezen, en het is ook mogelijk om bijvoorbeeld van rechts naar links te schrijven zoals in het arabisch. Als u een tekstlaag selecteerd kunt u het invoervenster met de tekst weer oproepen door erop te klikken.

Het pad-gereedschap heeft in haar tweede generatie een volledig nieuwe bedieningsorganen gekregen. De eerste grote verandering die u kunt opmerken is dat paden niet langer gesloten hoeven te zijn. Een pad kan opgebouwd zijn uit verschillende, niet-verbonden delen. Het volgende grote verschil zijn de drie werktoestanden: Ontwerpen, wijzigen en verplaatsen.

In de Ontwerptoestand kunt u een pad aanmaken, knopen aan een bestaand pad toevoegen en de vorm erva veranderen door de uiteinden of de knopen van plaats te veranderen.

In de wijzigingstoestand kunt u knopen op het midden tussen de uiteinden toevoegen, knopen of eindpunten verwijderen en de vorm van het pad veranderen. Ook kunt u twee delen van een pad met elkaar verbinden

De derde, verplaats-toestand kan een pad verplaatsen, als een pad uit verschillende delen bestaat kunt u die afzonderlijk verplaatsen, als u ze allemaal tegelijk wilt verplaatsen dient u de Shift toets te gebruiken.

Er zijn nog twee andere nieuwe, pad gerelateerde toevoegingen aan de mogelijkheden van GIMP -2.0. Een SVG afbeelding kan nu niet alleen meer als rasterafbeelding geimporteerd worden, maar SVG-paden kunnen nu ook omgezet worden naar GIMP-paden. Dit betekent dat GIMP een nog betere aanvulling op vector-tekenprogramma's is. De andere belangrijke verbetering van het pad-gereedschap is het gebruik van vectorgebaseerde penseelstreken. In vorige versies, panseel-gestroken paden en selecties werden gevormd door penseelstreken over het pad te tekenen, deze werkwijze is nog steeds mogelijk, maar het is nu ook mogelijk een kromme nauwkeurig aan te strijken door gebruik te maken van de vectorbibliotheek libart

In het kort enkele andere verbeteringen: